AGENDA 21

Historian zehar abentura bat egingo dugu energiaren erabilera nola aldatu den jakiteko,



“Watt osaba”:

Gure abenturaren lehenengo parte honetan Watt osabak lagunduko digu.

Energiaren erabilera masiboaren jatorrian aurkitzen gara, 1800 eta 1900

artean. Jendeak nekazaritza dauka bizigai nagusitzat, eta hiriak ez dira

Bilbo edo Basauri bezain handiak. Wattek asmatzaile talde batetan egiten

zuen lan eta aldaketa handiak egin zituzten zientziaren arloan. Lehenengo

makinak eraiki zituzten, hala nola, ehuntzeko makina, trenak edo lurrun

itsaontziak. Makina hauek goitik behera aldatu zuten pertsonen bizimodua.

Dagoeneko, ez ziren ehunka ehule edo ardazlari behar biztanleria guztiaren

arropa egiteko, ezta hainbat egun asto batetan igota bidai bat egiteko edota

merkantziak alde batetik bestera eramateko. Asmakari hauek gizakiaren

lana egiten hasi ziren, denbora eta ahaleginak aurreztuz. Baina makina

hauek energia behar zuten funtzionatzeko, ikatz minerala zelarik energiarik

erabiliena. Lana fabriketan bildu zen eta pertsonak hirietan. Garai honi

industrial iraultza deitzen zaio, edo era errazago batean esanda, makinek

gizakiaren bizimodua goitik behera aldatu zuteneko garaia

Naturan ere, aldaketa handiak nabaritu ziren, esate baterako, ikatz

mineralaren erabilerak sortu zituenak lurretik atera behar zelako eta

ondorioz meategi izugarriak agertu ziren. Gainera, ikatz honen erreketak

berotegi gasak sortzen zituen eta hauek atmosferara isurtzen ziren. Baina

klima aldaketa oraindik ez zen sentitzen.”

“Einsten osaba”:

Jarraituko dugu. Dagoeneko,gure garaitik oso hurbil gaude,hogeigarren mendean hain zuzen ere.

Mende honetan hirien tamaina etengabe ari da handitzen, baita biztanleen

kopurua ere, eta denek erabiltzen dituzte makinak zer edo zer egiteko:

garraiobide moduan, sukaldean, zerbait eraikitzeko... Duda barik, zientzia

eta teknika arloan aurrerapena izugarria da.

Fordek eta Renaultek, Einstenen lagun minak zirenak, lehendabiziko

kotxeak eraiki zituzten; honetaz gain, gurpilak, irratiak, labeak, telebistak,

etab. eraiki ziren ere, gero eta kopuru handiagoetan gero eta biztanle

gehiago baitziren.

Makina guzti hauek erregai fosilez ibiltzen ziren, adibidez, gas naturala edo

petrolioa, zeinek gasolina edo gasolioa sortzen duten. Horregatik, ikatz

mineralaren erabilera murriztu egiten da petrolioa eta gas naturala

aurkitzean. Energia mota honekin salerosketak egiten dituzten konpainien

kopurua handitu egiten da energia hau behar duten tresnen kopurua ere

handitzen delako (garraioak, berogailuak, etab.). Energia hauek guztiak,

berriztagarriak ez diren bailabideak dira, hau da, agortu egiten dira, eta

energia lortzeko erretzen ditugunean CO

dute.

Einsteinen leihotik begiratuz gero, pila bat tximinia ikus ditzakegu, zeruak

gero eta zikinagoak dira, eta basoak gero eta txikiagoak. Ez dut ezkorra

izan nahi, baina uste dut mende honetan baliagarri naturalak xahutzen ari

direla nahiz eta eskasak izan eta gehiago kutsatu.

Watt osabaren garaitik Einsten osabarenera giza ongizatea izugarri hasi

egiten dela ere aitortu behar da. Lurraren osasuna birrinduz, alabaina.

Harreman desatsegina da. Esan zuten energia mota hauek agortu egingo

zirela lehenago edo beranduago eta gainera asko kutsatzen zutela lurretik

ateratzen zituztenean, garraiatzen zituztenean eta guk erabiltzen

genituenean ere. Atmosferako gasen arteko harmonia apurtzen ari zelaren

berri eman zen ere bai, argi eta beroaren hartu-emanaren oreka galtzen ari

zela eta honek, duda barik, planetaren batazbesteko tenperatura igoko

zuela. Baina zientifikoei ez zioten jaramonik egin eta horregatik orain oso

nabariak dira kutsaduraren eta tenperatura igoeraren ondorioak, eta

etorkizunean energia agortzearenak izango dira.

“Gro izeba”

Gaur egun, asko xahutu dugunez energia, eta oraindik xahutzen jarraitzen

dugu, petrolioa eta gasa bukatzen ari direla entzuten ari gara, jada ez

delako asko geratzen lurrean. Gainera asko kutsatu dugu urte hauetan

zehar eta orain arazo asko ditugu lurrari min handia egin diogulako, esate

baterako, Klima Aldaketa sortuz. Baina orain ikusiko duzue zelan Gro izebak

beti pentsatzen duen arazo orotarako konponbidea aurki daitekela.

1980.ean, klima aldaketa eta beste ingurugiro arazoengatik kezkatuta

zebiltzaten zenbait pertsona jokorako arauak idazteko jesarri ziren gutxiago

kutsatu ahal izateko. Horretatik irten zen informeari, Gro izebaren izena

jarri zioten: “Brundtland Informea”, baina nik nahiago dut “gure

amankomuneko etorkizunaren informea” izena.

Urteak pasa eta 1992.ean, informe horri buruz eztabaidan aritu ziren herri

guztietako ordezkariak beste bilera handi batetan bildu ziren. Ingurugiroari

buruzko lehenengo eztabaida handia izan zen eta Rio de Janeiron ospatu

zen, eta horregatik “Rio-ko Gailurra” izena jarri zioten.

Gezurra badirudi ere, 5 urte ibili ziren joko horren arauei buruz hitz

egiten ados jartzeko eta azkenean, 1997.ean, “Kiotoko Protokoloa” izena

jarri zioten. Kioto, Japonen ospatu zelako Kioto hirian, eta Protokoloa,

arauak jarri zirelako kutsadura eta klima aldaketa gutxitzeko. Arau

hauek industria handientzat egin dira batez ere, ikatza errez elektrizitatea

sortzen duten industrientzat eta erabiltzen ditugun hamaika

aparatuak egiteko (mikrouhinak, telefonoak, kotxeak, gameboy-ak,

playstations-ak) energia asko kontsumitzen baitute.

Industria handi hauek gogor egin beharko dute lan gutxiago

kutsatzeko. Baina, norentzako sortzen dute hainbeste elektrizitate

eta hainbeste tresna? Zer gertatuko litzateke guk elektrizitate eta tresna

gutxiago erabiliko bagenitu?. Ez ahaztu,hauek elektrizitatea sortzen

dutela guk erabiltzen dugulako, eta aparatu guzti hoiek sortzen dituztela

ere guk erosten ditugulako. Beraz, gutxiago kontsumitzen baldin

badugu energia gutxiago erabiliko da.

Gainera, Gro izebak energia berriztagarriak ere bultzatzen ditu. Horrela,

hauen artean eguzkitiko energia eguzkitik datorrena, energia eolikoa

haizetik datorrena, energia geotermikoa lurretik datorrena, energia

mareomotriza itsasotik datorrena, energia hidraulikoa ibaietatik datorrena

eta biomasa izaki bizidunetatik datorrena egurraren erretzearen ondorioz

adibidez, ezagutzen ditugu. Gro izeba oso jakintsua da eta gure

etorkizunagatik arduratzen denez energia berriztagarriak bultzatzen ditu,

hauek ez direlako agortuko, guk sortu ditzakegu eta ez dute ia kutsatzen.